Job Seeker
Contact channel
ศาสตร์และศิลป์เริ่มหายไปตามกาลเวลา เฉกเช่นกับอักษรไทยวิจิตร หรือ Calligraphy ศิลปะการเขียนตัวอักษรที่ประณีตงดงาม และมีคุณค่าทางสุนทรียศิลป์ก็เริ่มหาได้ยากในปัจจุบัน ซึ่งไม่เพียงแต่น้อยคนจะรู้จัก-คุ้นเคย ทว่าคนรุ่นหลังยังคงมองข้าม และสนใจงานศิลปะแขนงนี้น้อยลง …
'ดร.สันติ คุณประเสริฐ' ผู้เชี่ยวชาญด้านศิลปะการรังสรรค์อักษรไทยวิจิตร มานานกว่า 40 ปี
ไทยรัฐออนไลน์ ได้มีโอกาสจับเข่าคุยกับ รองศาสตราจารย์ 'ดร.สันติ คุณประเสริฐ' ผู้เชี่ยวชาญด้านศิลปะการรังสรรค์อักษรไทยวิจิตรมานานกว่า 40 ปี เกี่ยวกับประเด็นความน่าสนใจของศาสตร์นี้ อินสไปเรชั่นในแต่ละชิ้นงาน รวมทั้งเทคนิคการใช้ลายเส้นต่างๆ ในงานนิทรรศการ 'อุบัติอักษรไทยวิจิตร' ที่เขาได้รวบรวมผลงานกว่า 100 ชิ้นมาจัดแสดง เพื่อเป็นแรงบันดาลใจให้คนรุ่นหลังๆ เห็นถึงความสวยงาม และความน่าสนใจของตัวอักษร
พอยิ่งได้ฟังได้คุย บอกเลยว่าตัวอักษรไทยทำอะไรได้มากกว่าที่คุณคิด ...!
ดร.สันติ คุณประเสริฐ
"การเขียนอักษรวิจิตร คือการประดิษฐ์ตัวอักษรให้มีลายเส้นพิเศษกว่าการคัดลายมือ เสน่ห์ของมันอยู่ตรงลายเส้นตัวอักษร และการเลือกคำที่นำมาสร้างสรรค์อักษรวิจิตร ก็ควรเป็นถ้อยคำที่ดี เข้าใจง่าย มีความหมายกินใจ (ทั้งความหมายตรง และความหมายแฝง)"
มีแต่ผลงานเจ๋งๆ ทั้งนั้น !
ทำไมถึงสนใจด้านอักษรวิจิตร … ชอบมาตั้งแต่เด็กๆ เลยรึเปล่า ?
ตอนเด็กๆ เราแค่ชอบการคัดไทย เขียนไทยนะ โดยเฉพาะคัดไทยเป็นวิชาที่ชอบมาก แต่จุดเริ่มต้นจริงๆ เพราะเราเป็นอาจารย์สอนมากกว่า ต้องสอนวิชาออกแบบตัวอักษร เราเลยรู้สึกคุ้นกับศาสตร์ทางด้านนี้ มันคือการเอาตัวอักษรมาประดิษฐ์ให้มันสวยงาม แต่ไม่ถึงขั้นเป็นอักษรวิจิตรอะไรขนาดนั้น … อักษรวิจิตรจริงๆ เพิ่งเริ่มมาประมาณ 5 -6 ปีที่แล้วเอง เราคิดว่าด้านนี้มันไม่มีในหลักสูตรอุดมศึกษาของไทยเรา ในสายศิลปะไม่มีเลย และมันไม่น่าจะมีมหา'ลัยไหนสอนนอกจากที่จุฬาฯ เราก็เลยเปิดวิชานี้ขึ้นมา ในชื่อ 'วิชาการเขียนอักษรไทยวิจิตร (Calligraphy)' นั่นคือจุดเริ่มต้นที่เกิดขึ้น จากนั้นเราก็มาผสมผสานกันหลายๆ อย่าง-ใช้แนวประยุกต์ศิลป์ มีทั้งประสบการณ์ที่เราเคยสอนออกแบบตัวอักษรมาก่อน มีข้อมูล และตัวอย่างของ Calligraphy มากพอสมควร
ในวงการศิลปะของไทยเราไม่มีใครที่จะทำอักษรวิจิตรเลย อาจจะมีบ้างเล็กน้อย ทว่ามันก็เป็นลักษณะออกแบบลายแทตทูที่มีความเป็นสากลนิดๆ ถึงมันจะเป็นอักษรไทยอยู่บ้างก็จริง หรือในวงการกราฟิกก็มีบ้าง คือเอาลายเส้นไปใช้เป็นไตเติ้ลของหนังสือ ...
'ดร.สันติ คุณประเสริฐ' ผู้เชี่ยวชาญด้านศิลปะการรังสรรค์อักษรไทยวิจิตร มานานกว่า 40 ปี
รู้สึกตอนไหนว่าชอบงานเขียนลายเส้น ?
อาจเป็นสมัยเรียนปริญญาโท ตอนนั้นไปเรียนที่นิวยอร์ก วิชาออกแบบผลิตภัณฑ์ แล้วก็มีอาจารย์ที่มีชื่อเสียงมากของการนำอักษรวิจิตรมาใช้ในงานกราฟิก เพื่อนๆ ก็บอกกันว่า อาจารย์คนนี้มีชื่อเสียงมากนะ นานๆ เขาจะมาสอนสักทีหนึ่ง และนั่นคือจุดเริ่มต้นของการรู้จักคำว่า อักษรวิจิตร หรือ Calligraphy มันคืออะไร มันเป็นอย่างไร ลายเส้นมันสวย เรียบง่าย ประณีตขนาดไหน แล้วเราก็ได้เริ่มหัดสมัยเรียนปริญญาโท แต่เราเรียนแค่คอร์สเดียวนะ
เสน่ห์ และความน่าสนใจของศิลปะอักษรวิจิตร ?
เสน่ห์คงอยู่ที่ความตรงไปตรงมา ตัวอักษรมันสื่อได้ตรง-ชัดเจนมากกว่าอะไรทั้งสิ้น อย่างภาพเขียนบางทีมันอาจจะตีความไปได้ต่างๆ นานามากมาย แต่ตัวอักษรเขียนอย่างไรก็มีความหมายอย่างนั้น มันเป็นอะไรที่เรียบง่าย ตรงไปตรงมา อีกทั้งตัวอักษรมีจังหวะลีลา ลายเส้นที่สวยงาม สามารถนำมาเป็นงานทัศนศิลป์ที่สวยงามได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งอักษรไทยเป็นอักษรประจำชาติ เราเลยยิ่งต้องเอามาทำให้มันสวยงามยิ่งขึ้น
ใช้ลายเส้นทำเป็นลวดลายบนตัวช้าง ...
งานอักษรวิจิตร หรือ Calligraphy ต้องใช้ความประณีต และความละเอียดอ่อนต่างจากศิลปะแขนงอื่นๆ ยังไงบ้าง ?
ส่วนตัวคิดว่าไม่ต่างนะ ถ้าจะต่างก็คงเป็นรูปทรง (Form) ศิลปะแขนงอื่นๆ อาจใช้เป็น คน สัตว์ สิ่งของ สถานที่ แต่เราใช้ฟอร์มแบบรูปทรงตัวอักษร ส่วนเนื้อหาของศิลปะแขนงอื่นๆ อาจจะเป็นอะไรที่สะท้อนสังคม สะท้อนชีวิตประจำวัน ทว่าของเราก็สามารถทำได้ โดยเอาสำนวน-คำคมมาใช้ ซึ่งคำคม และคติพจน์เหล่านี้จะเป็นสิ่งเตือนใจ ให้กำลังใจในการดำเนินชีวิตของผู้คน
จากความชอบตั้งแต่ตอนเรียน เริ่มอยากมีผลงานเป็นของตัวเองตั้งแต่เมื่อไหร่ ?
จริงๆ แล้วไม่เคยคิดว่าจะมีการจัดนิทรรศการเดี่ยวขึ้นมาเลยนะ แต่เริ่มต้นจากที่ในแต่ละปีจุฬาฯ จะมีงานจัดแสดงศิลปะร่วมกันเป็นกลุ่มใหญ่ๆ เป็นนิทรรศการหมู่ของอาจารย์ที่สอนทางด้านศิลปะ คือให้ส่งผลงานเข้ามาร่วมแสดง เราก็ส่งเข้ามาทุกปี ปีละ 4-5 ชิ้น ส่วนมากผลงานที่ทำขึ้นมาก็เพื่อให้นิสิตดูเป็นตัวอย่าง แต่ก่อนนี้เราไม่มีเวลาทำเลยนะ เพิ่งมาทำจัดแสดงเมื่อ 3-4 ปีที่แล้ว หลังจากเกษียณเอง
อีกหนึ่งผลงานที่ภูมิใจ !
แล้วกลายมาเป็นนิทรรศการผลงานเดี่ยวของอาจารย์ได้ยังไง ?
อันนี้ทางจุฬาฯ เพิ่งบอกเมื่อประมาณ 1 ปีครึ่งที่แล้ว ว่าเขาจะมีนิทรรศการประจำปีของมหา'ลัย ชื่อนิทรรศการเชิดชูเกียรติ ซึ่ง 1 ปีเขาจะเรียกอาจารย์มาหนึ่งท่านเพื่อจัดนิทรรศการให้ เป็นสปอนเซอร์ให้ ซึ่งเขาก็ติดต่อเรามา เราก็ตอบตกลงได้เลย เพราะเราก็อยากจะนำเสนออยู่แล้ว บวกกับตอนนั้นเรามีเวลาว่างพอดี อยากจะทำอะไรที่มันดูเป็นประโยชน์สักอย่างหนึ่งก็เลยทุ่มเทสุดกำลังเลย จนกลายเป็นผลงานที่เห็นอยู่ตอนนี้
ไอดอลในศิลปะแขนง อักษรวิจิตร ?
มีมาเรื่อยๆ ตลอดนะ แต่ถ้าจะให้เอ่ยนามก็คงเป็นอาจารย์สมัยเรียน ชื่อ บลูเบอร์ลิน เป็นนักออกแบบกราฟิก ไม่ถึงขนาดเป็นนักออกแบบอักษรวิจิตรนะ คือแรงบันดาลใจของเรามันมีเยอะมาก ในแถบตะวันออกกลางก็น่าสนใจ เพราะว่าศาสตร์ทางด้านนี้มันลึกซึ้งแล้วก็สืบทอดมานาน ลายเส้นก็เป็นลายเส้นที่ใช้ปากกาเขียน อย่างถ้าเป็นของจีนนี้เราแทบไม่รู้เรื่องเลย เพราะว่าเราอ่านภาษาจีนไม่ได้ เราแค่เห็นว่ามันสวยงาม ดูมีพลัง แต่เราก็ไม่รู้ความหมาย อักษรโรมันก็น่าสนใจไม่แพ้กัน ทว่ามันก็ไม่ได้ลึกซึ้ง-สวยงามมากมายเท่ากับทางจีน และตะวันออกกลาง
ตัวอักษรทำอะไรได้มากกว่าที่คิด !
มีการใช้แสง และเงาเข้ามาช่วย
ผลงานแต่ละชิ้นได้แรงบันดาลใจมาจากไหน ?
โดยมากเราเริ่มจากคำคมสั้นๆ สำนวนไทย หรือคติพจน์ที่เราต้องการนำเสนอ เช่น เน้นให้คนทำดีได้ดี, คิดดี พูดดี ทำดี แล้วก็เอาตัวอักษรมาผสมกันให้มันเป็นเรื่องราว เป็นภาพสวยงาม คำที่ใช้แต่ละคำสื่อแล้วเข้าใจง่าย … คนอื่นในวงการมักจะเขียนด้วยปากกา หรือพู่กัน แต่ด้วยความที่เรารักงานกระดาษ ชอบตัดกระดาษ เจาะกระดาษ เราเลยเน้นทำงานกระดาษซะส่วนใหญ่ อย่างผลงานในนิทรรศการครั้งนี้ก็เป็นงานกระดาษ ใช้เทคนิคการฉลุ ซึ่งเราก็ต้องออกแบบให้เหมาะกับงานกระดาษ ให้มีโครงสร้างของงานกระดาษ เส้นอาจจะต่อเนื่องกันบ้าง ช่องไฟต้องติดกัน เพื่อให้เหมาะกับงานกระดาษที่พอเจาะลงมาแล้วสามารถอ่านเป็นตัวอักษรได้ บางทีอาจจะอ่านยากหน่อย เพราะว่ามันต้องอาศัยโครงสร้างของกระดาษ
ปีกผีเสื้อที่ดูซับซ้อน ... แต่สวยงาม !
จากผลงานจัดแสดงทั้งหมด ชอบผลงานอันไหนมากที่สุด ?
ชอบแทบทุกชิ้นเลยดีกว่า แต่ละชิ้นมันแตกต่างกันไป ความหมายที่สื่อออกมาก็ไม่เหมือนกัน …
มีวิธีเลือกใช้คำแต่ละคำมาจากอะไร ยังไงบ้าง ?
ง่ายๆ เลย นึกอะไรได้ก็โน้ตไว้ คติพจน์-คำคมโดนๆ หรือหาหนังสือสุภาษิต สำนวนมาอ่านบ้างก็ช่วยได้ ถ้าถามว่าชอบคำไหนเป็นพิเศษ เราชอบอันนี้นะ 'ทำดี ได้ดี' มันง่ายมาก เข้าใจง่าย ตรงไปตรงมา เราเลยเลือกใช้เป็นไฮไลต์ของงานนี้
อ่านออกกันไหม ... มีคำอะไรเขียนอยู่บ้าง ?
ทำเป็นหน้ากากสวยๆ
กว่าจะประดิษฐ์แต่ละคำ แต่ละตัวอักษร ใช้เวลานานไหม มีความยาก-ง่ายในการออกแบบยังไงบ้าง ?
ไม่นานเลยนะ แค่ประมาณครึ่งวัน หรือหนึ่งวันเท่านั้น เพราะเราทำเรื่อยๆ ไง ถ้าเป็นตอนแรกก็อาจจะยากหน่อย แต่พอทำไปเรื่อยๆ มันก็จะเร็ว ส่วนเรื่องการออกแบบก็ไม่ยากเลย เพียงแต่ต้องอาศัยเวลาค่อยๆ เขียน ค่อยๆ ปรับลายเส้น ทำมันด้วยความสนุก อีกอย่างอักษรไทยเราคุ้นอยู่แล้ว ก-ฮ แค่จะเปลี่ยนจากเป็นเส้นตรง หรือเส้นเอนเท่านั้นเอง ลายเส้นแต่ละแบบให้ความรู้สึก-อารมณ์แตกต่างกัน อยู่ที่เราจะประดิษฐ์ให้อารมณ์อย่างไร จะให้รู้สึกสง่างาม อ่อนหวาน ดูเป็นกันเอง ก็ใส่ความรู้สึกไป ปรับรูปแบบ ปรับลายเส้นไป เช่น ถ้าแนวตั้งตรงจะให้ความรู้สึกดูสง่างาม เส้นเอียงหน่อยก็จะให้ความเป็น Casual ดูไม่เป็นทางการ อยากให้ดูอ่อนหวานนิดๆ ก็เพิ่มลายเส้น ลายคดเข้าไปแทรกๆ นิดหน่อย
ทั้งนี้ทั้งนั้นก็ขึ้นอยู่กับคำด้วยนะ คำไหนต้องการความสง่างาม ความเคร่งขรึม อยากจะนำเสนอสอดแทรกความรู้สึกลงไป ก็ใส่ลายเส้นเข้าไป มันไม่เหมือนกับคัดไทยทั่วไปที่ใช้ตัวอักษรธรรมดา คนก็ไปตีความหมายเอาเอง แต่อักษรวิจิตรนี้ต้องให้ตัวอักษรสอดคล้องกับความหมายจริงๆ
แต่ละภาพมีถ้อยคำแฝง ...
เทคนิคการเขียนลายเส้นให้สมูท เรียบไปในทิศทางเดียวกัน ?
ต้องใช้การฝึกอย่างเดียว ฝึกมากก็ทำได้เร็ว และเห็นว่าลายเส้นจะนิ่ง-ไปในทิศทางที่เราต้องการ แรกๆ ตอนเราฝึกมือสั่น ทำไม่ได้เลย แต่พอฝึกบ่อยๆ ผ่านมา 2-3 ปี มันจะค่อยๆ คุ้นชินมือขึ้น
สเต็ปขั้นตอนไหนในการประดิษฐ์ที่ยากที่สุด ในการออกแบบแต่ละชิ้น แต่ละดีไซน์ ?
ไม่ค่อยมีอะไรยากนะ อาจเพราะเราทำด้วยความชอบ และความสนุกจริงๆ ถ้าจะยุ่งยากก็คงเป็นในเรื่องของการเอาเทคนิคอื่นมาประกอบ เช่น การเอาแมคคานิกส์มาใช้ เพิ่มลูกเล่นใส่ไฟบ้าง มีมอเตอร์หมุนบ้าง ซึ่งเราไม่ค่อยรู้เรื่อง ไม่ค่อยคุ้นเคย เราก็ต้องค้นหาแล้วมันเป็นอะไรที่แปลกใหม่มาก เราลงมือทำเองทุกอย่างจนกระทั่งออกมาเป็นชิ้นงาน มันก็ต้องใช้ความพยายาม แต่ถ้าเป็นงานกระดาษมันก็จะง่ายเลย
สวยอย่างมีศิลปะ !
มีมุมมองอย่างไรบ้างที่คนไทยปัจจุบันสนใจงานศิลปะด้านนี้น้อยลง ?
ใช่เลย โดยเฉพาะตัวอักษรวิจิตร ดังนั้นมันก็เลยเป็นหน้าที่ของเราต้องช่วยกันส่งเสริม อย่างนิทรรศการครั้งนี้ เราก็พยายามสุดกำลังให้คนเห็นว่าจริงๆ แล้ว ตัวอักษรมันก็ทำอะไรได้นะ ให้ความสวยงาม มีคุณค่าทางสุนทรียศิลป์ หรือเมื่อครู-อาจารย์เห็นก็เอาไปเป็นโปรเจกต์สอนต่อได้
แต่ละผลงานต้องการสื่อ มีจุดประสงค์ หรือให้แรงบันดาลใจกับคนชมนิทรรศการยังไงบ้าง ?
มันเป็นภาพรวมมากกว่านะ คือ 1. ในเรื่องของรูปร่างรูปทรง (Form) นำเสนอให้เขาชื่นชมกับความสวยงามของตัวอักษรไทย 2. ให้เขาได้เนื้อหาที่ดี (content) ได้สำนวน คติคำคมที่มันกินใจ และมีความหมาย และ 3. ช่วยกระตุ้นความคิด (function) ให้เขารู้สึกเห็นด้วย เขาจะได้มีกำลังใจ มีพละกำลังที่จะต่อสู้ ทำดี และคิดบวกมากขึ้น
เล่นกับลายเส้น !
อะไรที่ทำให้หลงรักในลายเส้นอักษรวิจิตร ?
เพราะว่าเราชื่นชอบศิลปะในลักษณะนี้อยู่แล้ว และลายเส้นตัวอักษรถือเป็นลายเส้นที่สวยงามอีกลักษณะหนึ่ง แทนที่จะไปวาดคน สัตว์ สิ่งของ หรือสถานที่ ด้วยลายเส้นที่สวยงาม เราก็วาดมันให้สวยงามด้วยลายเส้นของตัวอักษร และถ้อยคำมงคลภาษาไทย ที่สำคัญต้องเป็นตัวอักษรไทยด้วยนะ เพราะมันไม่มีที่ไหนอีกแล้วจะบ่งบอกความเป็นเอกลักษณ์ได้ขนาดนี้
โคมไฟตั้งโต๊ะ
มีสีสันเข้ามาแต่งแต้ม เติมความสดใส !
เสริมเทคนิค คำแนะนำในการวาดเส้น ?
ถ้าสนใจในด้านนี้ก็ต้องใช้ 'การฝึกมือ' เท่านั้น ยิ่งฝึกมากก็ยิ่งเชี่ยวชาญ คล่องมือ และลายเส้นก็จะสมูทไปในทิศทางเดียวกัน โดยเริ่มจากดินสอและกระดาษจะดีที่สุด เพราะว่ามันค่อนข้างจะเรียบง่าย ลบง่าย แต่ถ้าอยากทำให้มันพลิกแพลง ลงทับเป็นลายเส้นปากกา หรือลายเส้นพู่กันก็จะต่อเนื่องไปได้ เพราะว่าเราเริ่มต้นสเกตช์ด้วยดินสอก่อนแล้ว ...
มีแต่งานสุดยอดศิลปะ !
Job Region Area
JOBBKK.COM © Copyright All Right Reserved
Jobbkk has only one website. In no case, we have an affiliate, agent or appointee. Please do not rely on any other website, email, telephone, SMS or other contacting channel. If it is a case, we will prosecute under a lawsuit in the upmost as allowed.
